Materiał partnera
Climate proofing łączy w sobie dbałość o realizację dwóch podstawowych celów środowiskowych UE – łagodzenia zmiany klimatu i adaptacji do zmian klimatu. Pokazuje, w jaki sposób przygotowywać inwestycje infrastrukturalne w zgodzie z polityką klimatyczną UE, mając na uwadze zarówno społeczeństwo i jego potrzeby, jak i środowisko naturalne. Proces ten umożliwia europejskim inwestorom instytucjonalnym i prywatnym podejmowanie świadomych decyzji w sprawie projektów infrastrukturalnych kwalifikujących się jako zgodne z celami klimatycznymi.
Komisja Europejska opublikowała 16.09.2021 r. zawiadomienie pn. „Wytyczne techniczne dotyczące weryfikacji infrastruktury pod względem wpływu na klimat w latach 2021–2027 (2021/C 373/01)” (ang. „Technical guidance on the climate proofing of infrastructure in the period 2021-2027”), w którym wskazuje na istotę procesu jakim jest climate proofing. Ma on za zadanie zapewnienie, że nowobudowana infrastruktura, która uzyska dofinansowanie ze środków unijnych, będzie wpisywała się w cele środowiskowe Wspólnoty, czyli łagodzenie zmiany klimatu i przystosowanie się do niej.
Climate proofing opiera się zatem na dwóch filarach:
- Neutralność klimatyczna – łagodzenie zmiany klimatu (ang. mitigation of climate change);
- Odporność na zmianę klimatu – przystosowanie się / adaptacja do zmiany klimatu (ang. adaptation to climate change).
Na każdy z filarów składa się szereg powiązanych ze sobą analiz, których wykonanie uzależnione jest m.in. od typu, charakterystyki i lokalizacji planowanego przedsięwzięcia.
Analizy w ramach powyższych obszarów tematycznych zostały podzielone na dwa etapy:
- Preselekcja (ang. screening);
- Szczegółowa analiza (ang. detailed analysis).
Preselekcja ma za zadanie wskazać, czy szczegółowa analiza jest potrzebna – taki podział zastosowano, aby m.in. nie wprowadzać dodatkowego obciążenia administracyjnego w przypadku niektórych inwestycji, a skupić się na tych, które takich poszerzonych analiz rzeczywiście wymagają.
W Sweco rozumiemy i wspieramy działania zarówno na rzecz łagodzenia zmiany klimatu, jak i adaptacji do niej. Staramy się robić to zgodnie z najnowszymi trendami i ustaleniami naukowymi, aby proponowane i przygotowywane przez nas rozwiązania spełniały swoje cele i zadania, jednocześnie nie szkodząc środowisku naturalnemu. Dlatego skupiamy się na poszukiwaniu rozwiązań bazujących na przyrodzie (ang. Nature-based solutions), które z jednej strony zapewniają dostarczanie świadczeń (usług) ekosystemowych społeczeństwu, a z drugiej przyczyniają się do ochrony lub zwiększenia bioróżnorodności, szczególnie na obszarach miejskich. Prowadzenie climate proofingu jest jednym z przejawów tej działalności.
Neutralność klimatyczna
Pierwszy filar climate proofingu opiera się na analizie wpływu planowanej infrastruktury na klimat. Etap preselekcji polega na sprawdzeniu, czy inwestycja wpisuje się w kategorię przedsięwzięć, które wymagają szczegółowych analiz w postaci oceny śladu węglowego (tj. ilościowego określenia emisji gazów cieplarnianych), może także wymagać wstępnego oszacowania potencjalnych emisji związanych z eksploatacją planowanej inwestycji.
W przypadku ustalenia konieczności przeprowadzenia szczegółowych analiz w tym filarze, wymagane jest ilościowe określenie i oszacowanie wartości pieniężnej emisji gazów cieplarnianych (również w przypadku, jeśli inwestycja ze względu na swój charakter przyczyni się do jej ograniczenia), a także ocena zgodności z wyznaczonymi celami klimatycznymi UE na lata 2030 i 2050. W przeprowadzeniu tej analizy zaleca się skorzystanie z metodyk oceny śladu węglowego opracowanych przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), w tym z wytycznych dotyczących ekonomicznej oceny projektów inwestycyjnych, oraz Greenhouse Gas (GHG) Protocol.
Odporność na zmianę klimatu
Drugi filar climate proofingu dotyczy problematyki adaptacji do zmian klimatu. Preselekcja ma za zadanie wskazać czynniki klimatyczne, na które inwestycja cechuje się największą podatnością. Te czynniki powinny być przedmiotem szczegółowej analizy ryzyka.
W tym przypadku etap preselekcji opiera się na trzech analizach:
- Wrażliwości (ang. sensitivity) – dotyczy rodzaju inwestycji, a oceniana jest w czterech różnych aspektach;
- Narażenia (ang. exposure) – dotyczy lokalizacji przedsięwzięcia, oceniane jest niezależnie dla obecnych i przyszłych warunków klimatycznych;
- Podatności (ang. vulnerability) – kombinacja wrażliwości i narażenia.
Powyższe zmienne oceniane są w prostej skali (od 1 do 3), a ostatecznym wynikiem preselekcji w tym filarze jest macierz podatności. Czynniki klimatyczne, na które inwestycja wykazała istotną podatność, powinny stać się przedmiotem szczegółowych analiz, tj. analizy ryzyka. Uwzględnia ona prawdopodobieństwo wystąpienia danego zagrożenia oraz jego konsekwencje (oddziaływanie) dla planowanej inwestycji. W zależności od decyzji Promotora Projektu i jego zgody na ponoszenie ryzyka, dla czynników wykazujących znaczące ryzyko należy zidentyfikować możliwe opcje adaptacyjne i wdrożyć je w ramach planowanej inwestycji.
Zgodnie z wytycznymi, climate proofing powinien być prowadzony od jak najwcześniejszego etapu życia inwestycji, czyli powinien rozpoczynać się już w fazie koncepcyjnej. Proces ten musi być odpowiednio udokumentowany, a jego wyniki powinny być wykorzystane m.in. w ramach pozyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, a także bezpośrednio przełożyć się na ostateczny zakres przedsięwzięcia, np. w postaci zaimplementowanych rozwiązań adaptacyjnych czy minimalizujących emisje związane z jego funkcjonowaniem. Należy mieć na uwadze, że odpowiednie prowadzenie climate proofingu może być kluczowym elementem warunkującym przyznanie dofinansowania ze środków UE, np. w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS) 2021-2027.
Opracowanie: Sweco Polska
Źródło: https://www.sweco.pl/aktualnosci/blog/co-to-jest-climate-proofing-i-dlaczego-jest-tak-wazny-dla-projektow-infrastrukturalnych/
Autor: Adam Perz, Konsultant ds. środowiskowych
