Optymalizacja zużycia zasobów na placu budowy – filar tematyczny projektu TOP CLeveR
Sektor budowlany w Europie jest odpowiedzialny za 37% odpadów, a także za około 40% globalnych emisji CO2. Warto podkreślić, że szybki rozwój gospodarki światowej przyczynia się przede wszystkim do nadmiernego wykorzystania surowców naturalnych. Budownictwo uważa się za najbardziej materiałochłonny sektor gospodarki. Z uwagi na fakt, że naturalne zasoby ulegają wyczerpaniu, bez dbałości o prawidłową gospodarkę surowcową niedobór materiałów staje się wyzwaniem, z którym mierzymy się dzisiaj i mierzyć się będą przyszłe pokolenia.
Dążąc do zrównoważonego rozwoju, firmy budowlane muszą podejmować szereg działań mających na celu minimalizację zużycia materiałów w cyklu życia budynku przy równoczesnym zmniejszeniu ich wpływu na środowisko. Na przykład w Polsce optymalizacja zużycia zasobów takich jak woda i energia na placu budowy staje się kluczowym elementem zrównoważonego rozwoju sektora budowlanego.
Wprowadzenie zasad i dobrych praktyk związanych z efektywnym wykorzystywaniem materiałów i zasobów w całym cyklu życia budynku jest zadaniem wszystkich osób zaangażowanych w proces budowlany, począwszy od etapu projektowania, przez wznoszenie budynków i ich eksploatację, po odzyskiwanie i ponowne wykorzystanie użytych wcześniej materiałów i elementów.
Woda na placu budowy – odzysk i efektywne zarządzanie
Mimo średnich rocznych opadów na poziomie 600-700 mm, od kilku lat obserwujemy długie okresy suszy, które skutkują wprowadzaniem w niektórych rejonach Polski różnych ograniczeń w korzystaniu z wody do celów innych niż bytowe. Coraz częściej eksperci alarmują o niebezpiecznie niskich zasobach wodnych, podkreślając konieczność wprowadzenia mierzenia śladu wodnego dla procesów gospodarczych i przemysłowych. Proces budowy nierozerwalnie związany jest z wykorzystaniem wody. Prace z wykorzystaniem betonu, zapraw, cementu czy klejów wymagają odpowiedniego dozowania wody, niezbędnej do przebiegu procesów hydratacji i uzyskania właściwych parametrów technicznych mieszanki. Niestety bardzo często działania te wykorzystują wodę w sposób nieefektywny, prowadząc do nieodwracalnych szkód w lokalnych ekosystemach. Minimalizacja wykorzystania wody pitnej do procesów budowlanych powinna być zatem priorytetem dla firm wykonawczych. Warto inwestować w nowoczesne technologie recyklingu wody, gromadzenia wody deszczowej i wykorzystywania jej do wybranych procesów i działań budowlanych, a także w inteligentne urządzenia pomiarowe, które pozwalają na ścisłe monitorowanie zużycia wody. Przykładowo, zebraną wodę deszczową możemy wykorzystać do zraszania terenu, aby wyeliminować unoszenie się kurzu budowlanego. Innym rozwiązaniem może być podlewanie roślinności zlokalizowanej na terenie budowy, a także mycie sprzętu. Wykonawcy coraz częściej decydują się na umieszczanie pojemników na wodę deszczową w strategicznych miejscach, co pozwala na gromadzenie i ponowne wykorzystywanie wody. Zastosowanie urządzeń i narzędzi oszczędzających wodę, np. myjek ciśnieniowych z systemem recyklingu, prowadzi do dużych oszczędności.
Bardzo ważną kwestią jest edukacja i uświadamianie pracowników w temacie problemów związanych z dostępnością zasobów, ale także promowanie dobrych praktyk związanych z gospodarowaniem wodą. Programy szkoleniowe powinny uwzględniać również zagadnienia związane ze zmianą codziennych praktyk eksploatacyjnych na placu budowy. Należy zwrócić uwagę na działania mające na celu ograniczenie zużycia wody, takie jak systematyczne kontrolowanie szczelności instalacji wodnych, niezwłoczne zgłaszanie i usuwanie wycieków, a także stosowanie urządzeń wysokociśnieniowych do prac porządkowych wyłącznie w przypadkach uzasadnionych technologicznie. Pracownicy powinni być świadomi wpływu tych działań na efektywność gospodarowania zasobami oraz koszty operacyjne inwestycji.
Optymalizacja zużycia energii na placu budowy
Coraz bardziej popularnym elementem zarządzania placem budowy jest wykorzystywanie energooszczędnych technologii, w tym odnawialnych źródeł energii. Rynek oferuje szereg rozwiązań wspierających niskoemisyjność w procesie budowlanym. Praktykami stosowanymi przez firmy wykonawcze jest m.in. instalowanie na placu budowy paneli fotowoltaicznych, które zasilają energią pomieszczenia pracownicze. Stosowanie energooszczędnego oświetlenia LED na placach budowy jest już standardem, warto jednak wprowadzić sterowanie oświetleniem przez zegar astronomiczny, włącznik czasowy czy czujnik ruchu. Takie działania pozwalają na znaczną oszczędność energii. Sektor wykonawczy coraz częściej decyduje się na używanie nowoczesnych, energooszczędnych maszyn i narzędzi.
Wdrożenie systemów monitorowania zużycia energii to kolejny krok w stronę optymalizacji dekarbonizacji procesu budowy. Nowoczesne systemy na bieżąco śledzą, analizują i raportują zużycie energii przez poszczególne urządzenia, dzięki czemu można szybko identyfikować obszary wymagające poprawy.
Odpady budowlane
Branża budowlana generuje duże ilości odpadów, które stanowią poważne wyzwanie dla środowiska. Od stycznia 2025 roku przedsiębiorcy muszą segregować odpady budowlane i rozbiórkowe – reguluje to znowelizowana ustawa z 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz.U. 2013 poz. 21). Przepisy po nowelizacji wskazują podział odpadów budowalnych i rozbiórkowych na sześć frakcji: drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips, odpady mineralne (w tym beton, cegła, płytki i materiały ceramiczne oraz kamienie).
Warto podkreślić, że zgodnie z prawem to wykonawca prac, a nie inwestor, jest uznawany za wytwórcę odpadów. Oznacza to, że to na firmie budowlanej czy remontowej spoczywa obowiązek prawidłowego zagospodarowania powstałych odpadów. Wykonawca ma dwie możliwości:
- samodzielnie segregować odpady (choć już niekoniecznie na placu budowy);
- zawrzeć umowę z firmą zewnętrzną, która zajmie się odbiorem i segregacją odpadów.
Kluczowa jest tutaj prawidłowa segregacja materiałów budowlanych. Wiele z nich bowiem, odpowiednio posegregowanych, stanowi cenny surowiec wtórny dla recyklingu lub ponownego wykorzystania. Odpady muszą być posegregowane do oddzielnych pojemników, oznakowanych odpowiednim kodem odpadu. Bardzo ważna jest edukacja wszystkich pracowników i jasne instrukcje dotyczące podziału oraz oznakowania pojemników na odpady.
Na szkoleniu BHP pracownicy muszą zostać przeszkoleni z zasad postępowania z odpadami niebezpiecznymi. Do odpadów niebezpiecznych zaliczamy m.in. farby, lakiery, rozpuszczalniki, emulsje, kleje, azbest, itp. Takie odpady należy składować w przeznaczonych do tego miejscach, specjalnie oznakowanych, i przechowywać w szczelnych pojemnikach, zabezpieczonych przed wyciekami, aby m.in. zminimalizować ryzyko skażenia środowiska.
Materiały budowlane
Efektywne wykorzystywanie materiałów budowlanych, minimalizacja powstawania odpadów budowlanych, to minimalizacja szkodliwego wpływu na środowisko i droga do prowadzenia zrównoważonej działalności. Kluczowym elementem efektywności w tym obszarze jest odpowiednie składowanie materiałów budowlanych, ich częściowe wykorzystanie i zabezpieczanie do późniejszego wykorzystania – pozwala to na zapobieganie stratom i utracie właściwości materiałów, a także na obniżenie kosztów budowy oraz zapewnienie bezpieczeństwa i płynności prac budowlanych.
Bardzo ważnym elementem jest edukacja pracowników z zakresu efektywnego gospodarowania materiałami. Wykonywanie precyzyjnych cięć, odpowiednie dopasowywanie elementów czy materiałów daje szansę wygenerować oszczędności i minimalizować straty materiałowe. Inną praktyką stosowaną przez firmy wykonawcze jest wykorzystanie odpadów budowlanych do różnych celów, np. odpowiednio przygotowany gruz może posłużyć jako utwardzenie drogi na placu budowy.
Materiały budowlane muszą spełniać standardy techniczne, ale i te związane z bezpieczeństwem. Firmy wykonawcze powinny być świadome wymogów i odpowiedzialności związanych z wyborem materiałów, mających bezpośredni wpływ na zrównoważony rozwój i potencjał dekarbonizacji budynków na etapie wykonawczym. Wybór materiałów z deklaracjami EPD, które przedstawiają obiektywne i wiarygodne informacje o cyklu życia produktu oraz jego wpływie na środowisko na każdym etapie życia (od wydobycia, przez produkcję, dystrybucję, użytkowanie, aż po recykling) pozwala na optymalizację wbudowanego śladu węglowego budynku.
Efektywne wykorzystywanie zasobów w materiałach szkoleniowych TOP CLeveR
Sektor budowlany stoi przed wieloma wyzwaniami i koniecznością szybkiej transformacji. Budownictwo potrzebuje wyszkolonych i świadomych pracowników i specjalistów budowlanych. Tylko kompleksowe wdrażanie usprawnień środowiskowych, socjalnych, technologicznych pozwoli nam na realizację zatwierdzonych i przyjętych celów klimatycznych oraz unijnych obowiązków. Temat wykorzystania materiałów budowlanych na placach budowy jest bardzo szeroki. Mamy wiele dróg optymalizacji procesów budowlanych i możliwości wypracowania wewnętrznych norm i standardów, które pozwolą podążać w kierunku zrównoważonego rozwoju i dekarbonizacji budownictwa.
W ramach projektu TOP CLeveR powstaną materiały szkoleniowe dla specjalistów branży budowlanej, poszerzające świadomość i wskazujące możliwości optymalizacji wykorzystywania zasobów. Opracowane będą także dokumenty graficzne w celu udostępnienia na placach budowy. Będą to praktyczne wskazówki i praktyki możliwe do zastosowania od razu w codziennej pracy.
Bądź na bieżąco
TKHolding finalistą konkursu World Architecture Festival 2025 w kategorii Szkoła
Savills Polska objął zarządzanie kluczowymi nieruchomościami z portfela Yareal Polska
Regionalne Centrum Dystrybucji i Kompletacji Schaeffler w Prologis Park Ujazd
