Hałas – niewidzialny agresor

Z danych WHO wynika, że tylko w Europie Zachodniej hałas odbiera co roku równowartość miliona lat zdrowego życia. I nie są to wyłącznie liczby – to konkretne godziny snu, których nie przesypiamy, momenty skupienia, których nie jesteśmy w stanie osiągnąć, poziomy stresu, których nasz organizm nie potrafi już samodzielnie zredukować. Skala zagrożenia rośnie wraz z intensywnością i czasem ekspozycji. Eksperci zaznaczają, że 85 dB to wartość, w której przebywanie dłużej niż osiem godzin może prowadzić do uszkodzenia słuchu. Przy 95 dB ten czas spada do 48 minut, a przy 105 dB do zaledwie 288 sekund.

– Hałas nie daje jednoznacznych, natychmiastowych sygnałów ostrzegawczych – dlatego tak łatwo go zignorować – tłumaczy Monika Sadłowska, specjalistka ds. akustyki w firmie Ecophon Saint-Gobain. – A tymczasem działa nieustannie: obciąża układ nerwowy, zakłóca sen, utrudnia koncentrację, a w dłuższej perspektywie może prowadzić do depresji, chorób serca, zaburzeń trawienia czy oddechowych – dodaje.

Hałas przenika każdy aspekt naszego życia – również tam, gdzie nie zawsze go dostrzegamy. Głośna rozmowa może osiągnąć poziom 70 dB, czyli więcej niż zalecany próg komfortu. Tymczasem według statystyk m.st. Warszawy, nawet 1 na 10 mieszkańców stolicy żyje w warunkach, które przekraczają dopuszczalne normy hałasu. A to dopiero początek – rozwój miast, intensyfikacja ruchu drogowego, urbanizacja i zmiana stylu życia sprawiają, że problem ten dotyka nas coraz częściej i w coraz młodszym wieku.

Przepisy są… ignorowane

Od 2018 roku w Polsce obowiązuje norma PN-B-02151-4:2015-06, która określa wymagania dotyczące warunków pogłosowych i zrozumiałości mowy w pomieszczeniach.

– To bardzo ważny dokument, który powinien być obowiązkowym elementem każdej inwestycji – podkreśla Mikołaj Jarosz, architekt i prezes stowarzyszenia „Komfort Ciszy”. – Niestety, wciąż zdarza się, że nie jest ona respektowana, a to prowadzi do sytuacji, w których mieszkańcy nowych budynków, dzieci w szkołach czy pacjenci w szpitalach przebywają w środowisku nieprzyjaznym dla zdrowia – ostrzega ekspert.

Problem szczególnie wyraźnie ujawnia się w polskich szkołach. W klasach lekcyjnych hałas sięga 70–75 dB, a na stołówkach czy korytarzach nawet 85–90 dB – czyli tyle, co pracujący młot pneumatyczny z odległości 10 metrów.

– Tego nie da się ignorować. Nauczyciele tracą zdrowie i głos, uczniowie stają się rozdrażnieni, spadają wyniki w nauce. To systemowy skutek nieprawidłowego podejścia do projektowania akustyki – mówi Mikołaj Jarosz.

Na szczęście coraz częściej pojawiają się dobre praktyki. W warszawskiej Szkole Podstawowej nr 340, dzięki oddolnej inicjatywie rodziców, przeprowadzono modernizację akustyczną. Po zamontowaniu sufitów podwieszanych i paneli dźwiękochłonnych poziom hałasu spadł o około 8 dB. To różnica, którą ucho odbiera jako o połowę cichsze pomieszczenie. Efekt? Mniej agresji, lepsza komunikacja, poprawa ocen i wreszcie dobre warunki pracy nauczycieli.

– Warto dodać, że koszt takich zmian jest niewspółmiernie niższy niż długoterminowe koszty zdrowotne wynikające z ich braku – dodaje Mikołaj Jarosz, który był jedną z głównych osób odpowiedzialnych za projekt modernizacji szkoły.

Czas działać, zanim konsekwencje będą nieodwracalne

Hałas nie jest niewinnym tłem naszej codzienności. To realne, mierzalne zagrożenie zdrowotne. A skoro 90 proc. naszego życia spędzamy w pomieszczeniach, to właśnie tam powinniśmy szukać ochrony.

– Akustyka to nie detal wykończenia, ale strategiczny element projektowania – mówi Monika Sadłowska. – Panele akustyczne, sufity i różnego rodzaju materiały dźwiękochłonne to nie są dodatki. To inwestycja w zdrowie – podkreśla ekspertka.

Choć świadomość rośnie, czas gra przeciwko nam, bo hałas nie poczeka. Jeśli nie zaczniemy traktować ciszy jako prawa, a nie przywileju, drogo za to zapłacimy – zdrowiem, relacjami, a ostatecznie także pieniędzmi. A tego przecież nikt nie chce.

Opracowanie: Ecophon Saint Gobain